Yapay Zeka Nedir?

Teknolojide son yıllarda yaşanan baş döndürücü hızdaki gelişmeler arasında, yapay zeka (AI –artificial intelligence) başı çekiyor. Geçmişi 1900’lere kadar uzanan yapay zekanın, bugün neredeyse yer almadığı bir alan yok gibi. Yapay zeka, birçok farklı türdeki sistem ve uygulamayı kapsayan geniş alanıyla, insanlığın dikkatini çekmeye ve ilgi odağında kalmaya devam ediyor. Elevandos olarak, yapay zeka nedir?, kim tarafından bulundu?, yapay zeka ile yapılabilecekler, yapay zekanın avantajları ve dezavantajları gibi konulara yer vereceğiz. Yapay zekayı anlamak ve geleceğe yönelik fırsatları birlikte keşfetmek için gelin birlikte yapay zekanın 1900’lü yıllarından 2024′ yılına kadar olan yolculuğunu birlikte inceleyelim.

Yapay Zeka Nedir?

İlk ortaya çıktığı zamandan bu yana geçirdiği gelişmelerle birlikte yapay zekanın tanımı bazı değişiklikler göstermiştir. Yapay Zeka için ilk olarak, ”insan zekasının yapabildiği her şeyi yapabilen makineler yaratmak” tanımı kabul görür. Bu tanım yapay zekanın kat ettiği yol ve yaşadığı gelişmelerin yanında çok da yeterli değildir.

Yapay zekanın tanımı insan yeteneklerinin tümünü taklit edebildiği göz önünde bulundurularak, yeniden yapılır. Günümüzde yapay zeka, belirli görevleri yerine getirmek için insan zekasını taklit eden ve topladıkları bilgileri yineleyerek kendilerini geliştirebilen bilgisayar sistemleri olarak yeniden tanımlanmaktadır. Bu tanımın yapay zekanın mevcut yeteneklerini ve sınırlamalarını daha iyi yansıttığı düşünülebilir.

Yapay Zekayı Kim Buldu?

İnsanın dünyaya meraklı gözlerle bakması ve nihayetinde bu meraktan doğan araştırmalar sonucunda ortaya koydukları malum. Yapay zekanın ortaya konma düşüncesi de 1900’lerde bu meraktan kaynaklanan çeşitli şekillerde kendini gösteriyor. Örneğin, 1921 yılında Çek oyun yazarı Karel Capek, ”Rossum’un Evrensel Robotları” adlı tiyatro oyununda robot adını verdiği “yapay insanlar” fikri etrafında geçen bir tiyatro oyunu yayınlıyor.

Bir başka örnek ise; 1929 yılında Japon bilim insanı Profesör Makoto Nishimura’nın ”Gakutensoku” adında ilk Japon robotu yapmasıdır. 1949 Yılında bilgisayar bilimcisi Edmund Callis Berkley, yeni bilgisayar modellerini insan beyniyle karşılaştıran ”Dev Beyinler veya Düşünen Makineler” adındaki kitabını yayınlar.

1950 – 1956 Yıllarında ise yapay zekanın doğuşu olarak tanımlanabilecek gelişmeler yaşanır. İngiliz bilim insanı Alan Turing, uzmanların bilgisayar zekasını ölçmek için kullandığı Turing Testi haline gelen “Bilgisayar Makineleri ve Zekası” adlı çalışmasını yayınlar. “Yapay zeka” terimi icat edilir ve popüler kullanıma girer. O yıllarda Turing’i, bilgisayar bilimcisi Arthur Samuel dama oynama programı geliştirir. John McCharty ise “yapay zeka” ve nasıl popüler hale geldiği üzerine bir atölye çalışması düzenler. Bu, yapay zeka kelimesinin ilk kullanımı olur. 1950 – 2000 Yılları arasında yapay zeka üzerine yapılan araştırmalar, yaşanan gelişmeler hız kazanır ve günümüzdeki haline ulaşır.

Yapay Zekanın Temel Amacı Nedir?

Yapay Zekanın temel amacı, makinelerdeki insan benzeri zekayı simüle ederek karmaşık görevleri ve karar alma süreçlerini özerk bir şekilde yürütmelerini sağlamaktır. Daha basit bir şekilde ifade edecek olursak, makineleri daha akıllı hale getirmektir. Yapay zekanın bir amacı da insan zekasının ne olduğunu anlamaktır. Araştırmacılar yapay zeka ile insan zekasını anlamaya çalışarak, makineleri daha iyi hale getirmeye çalışıyor. Yapay zekanın farklı kullanım alanları nedeniyle, birden fazla temel amacı ortaya çıkmıştır. Bunlardan birkaçı şöyledir:

• Karar Vermeyi Geliştirir: Yapay zeka farklı fiziksel görevleri otomatikleştirerek daha iyi karar vermeyi sağlar.
• Makine Öğrenimi: Makine öğrenimi yapay zekanın alt alanıdır ve daha odaklı olduğu çalıştığından çıktıyı üretmek için veri alır.
• İş Süreci Optimizasyonu:  İş süreci optimizasyonu, işi kolaylaştırıp, işin iyileştirilmesiyle sonuçlanan fazlalıkları ortadan kaldırarak gerçekleştirilir. Aynı zamanda insanların günlük rutin işlerini en aza indirebilir.

Yapay Zekanın Avantajları ve Dezavantajları

Yapay zekanın ortaya çıkış amacı ile bugün gelinen nokta arasında ciddi farklar oluştu. Bu farklar Open AI tarafından yazılım geliştiricilere açılan API’ler sayesinde herkesin kendi yapay zekasını ortaya çıkartabilmesine olanak sağladı. Fakat durum bununla sınırlı kalmadı, dünyanın önde gelen ülkeleri kendi yapay zekalarını yapmak için kolları sıvadı ve çalışmalara başladı. Peki şu ana kadar ortaya çıkan yapay zeka modelleri yeterli değilmiydi? Neden tüm ülkeler kendi yapay zekasını çıkartmaya çalışıyor? İşte yapay zekanın avantajları ve dezavantajları bu soruların cevaplarında saklı. Gelin birlikte yapay zekanın avatajları ve dezavantajlarına daha yakından bakalım.

Yapay Zekanın Avantajları

Yapay zeka insanlığın tekrarlayan işlerini kolaylaştırmada, uzun süren işleri saniyelere indirmede büyük yol kat etti. 2024 itibariyle yapay zeka uygulamaları ile sunum yapmak, fotoğraf düzenlemek, video oluşturmak, yaratıcı blog içerikleri oluşturmak veya bilimsel çalışmalarda verimli sonuçlar almak çok kolaylaştı. İşte yapay zekanın avantajları:

• Otomasyon: Tekrarlayan işleri yapay zeka ile gerçekleştirmek çok basitleşti. Bu tüm sektörler açısından büyük bir teknoloji devriminin başlamasına neden oldu.
• Veri Analizi: Yapay zeka büyük verileri hızlı ve doğru biçimde analiz etmeyi oldukça kolaylaştırdı. İşletmeler ve bilimsel çalışmalar açısından oldukça hızlı ilerleme kaydedilmesini sağladı.
• Karmaşık Problem Çözme: Kuantum fiziği gibi zorlu bilimsel alanlardaki çözümleri bile kolayca çözebiliyor, hesaplama hatalarını oldukça minimize edebiliyor.
• Kişiselleştirilmiş Hizmetler: Bireysel kullanıcılar için fotoğraf düzenleme, sunum hazırlama, seslendirme ve dil çevirisi gibi işlemlerde zaman tasarrufu ve etkili sonuçlar sağlıyor.

Yapay Zekanın Dezavantajları

Hayatımızın her alanında, telefonlarımızda, bilgisayarlarımızda ve insan olarak kullandığımız her teknolojide artık yapay zekaya rastlamak mümkün. Peki telefonlarımız, bilgisayarlarımız ve günlük hayatta önünden geçtiğimiz güvenlik kameraları dahi yapay zeka ile entegre çalışırken, verilerimiz güvende mi? Peki ya yapay zeka insanlardan daha akıllı olduğunu ve insanlığa gerek kalmadığını düşünerek belirli sorunlara yol açarsa? İşte kısaca yapay zekanın oluşturabileceği sorunlar:

• Otomasyon kaynaklı işsizlik: Çalışan insanların her gün tekrarlayarak yaptığı işlerin yerini alan yapay zeka, insanlardan daha uzun çalışarak daha fazla verim ve üretim gücü sunmaya başladı. Bununla birlikte önümüzdeki yıllarda her ülke üretim gücünü artırmak için yapay zekayı daha etkin kullanmaya çalışacak.
• Etik ve ahlak sorunları: Bir ırkı veya milleti hedef alarak geliştirilebilecek bir yapay zeka, silah teknolojileri ile bu milleti veya insanları yok etmek isteyebilir. Evet bu kulağa ütopik gelse de şuan yapay zeka üzerinde çalışan şirketler ve ülkelerin bu alanda çalışmalar yürütüyor olması muhtemel. Bu nedenle her ülke kendi yapay zeka gücüne sahip olmayı amaçlıyor.
• Mahremiyet ihlalleri: Tüm alanlarda kullandığımız yapay zeka, makine öğrenimi için veri toplamayı amaçlar. Topladığı verileri öğrenerek kullandığımız uygulama ve teknolojileri geliştirir ve işlerimizi daha da kolaylaştırır. Peki bu veriler kötü amaçlar planlayan kişilerin eline geçerse neler olur? Peki iyi şeyler olmayacağı kesin. Bu nedenle veri gizliliği ve mahremiyet sorunları, gelecekte bir yapay zekadan davacı olunacak günleri bile gösterebilir.
• Düşmanca yapay zeka: Tüm bu olası dezavantaj ve kötü senaryolar dışında en kötü olan ise yapay zekanın hiçbir ülke veya kişinin kontrolünde olmadan kendi kendine gelişmesi ve insanlığı düşmanı haline getirebilme ihtimali, olası en büyük dezavantajları arasında yer alıyor.

Yapay zekanın 2024 yılından sonraki hızla getirdiği gelişmeler, önümüzdeki yıllarda insanlık açısından büyük önem taşıyor. Özellikle işssizlik sorununa karşı, gelecek yıllarda girişimcilik oldukça ön plana çıkacak. Bugün bir iş fikriniz varsa ve hayata geçirmek istiyorsanız, Elevandos olarak yazılım ve dijital pazarlama süreçlerinizde her zaman yanınızda olacağız. Detaylı bilgi almak için elevandos.com‘u ziyaret etmeyi unutmayın.

Yapay Zeka Nerelerde Kullanılır?

Yapay zekanın günlük yaşamda fark ettiğimiz ya da fark etmediğimiz pek çok kullanım alanı bulunuyor.

• Finansal Hizmetler: Yapay zeka finansal hizmetlerin sayısız alt alanının yanı sıra dolandırıcılık tespiti, risk yönetimi, varlık yönetimi ve sigortacılıkta da kullanılıyor.
• Sağlık Bakımı: Yapay zekanın devrim yarattığı alanlardan biri de sağlık sektörü. Hastaların bakımından, hastalıkların teşhisine kadar pek çok yerde yapay zekanın kullanıldığını biliyoruz.
• Çevrimiçi Alışveriş: Yapay zeka internette yapılan satın alma ve diğer çevrimiçi eylemlere kadar, insanlara kişiselleştirilmiş öneriler sunmak için kullanılıyor.
• İnternette Arama: Yapay zeka ile işleyen arama motorları, ilgili arama sonuçlarını sağlamak için verileri kullanır.
• Kişisel Asistanlar: Akıllı telefonlar, mümkün olduğu kadar ilgili ve kişiselleştirilmiş hizmetler sağlamak için yapay zekayı kullanıyor. Soruları yanıtlayan, önerilerde bulunan ve günlük rutinlerin düzenlenmesine yardımcı olan sanal asistanlar her yerde!
• Tercüme: Yazılı veya sözlü metne dayalı dil çeviri yazılımları, çevirileri sağlamak ve geliştirmek için yapay zekadan yararlanır. Otomatik altyazı gibi işlevler için de yapay zeka kullanımı geçerlidir.
• Akıllı Evler: Yapay zekanın günlük yaşamdaki kullanım alanlarına bir örnek de akıllı ev uygulamaları. Evin ısısından, gün ışığının içeri girmesi, evin aydınlatılması ve güvenliği gibi konularda, yapay zekadan yararlanıyoruz.
• Arabalar: Sürücüsüz araçlar henüz kullanımda olmasa da pek çok araba markası, modellerinde yapay zeka uygulamalarına yer veriyor

Yapay Zeka İnsanın Yerini Alabilir Mi?

Yapay zekanın hayatın hemen her alanına bu kadar kolay ve çabuk girmesi, akla ”yapay zeka insanın yerini alacak mı?” sorusunu getiriyor. Bu konu hakkında bilim-kurgu filmlerine senaryo olmuş öngörüleri bir kenara koyarsak, yapay zekanın yarınıyla ilgili uzman görüşleri bize olası bir geleceği tahmin edebiliyor.

Yapay zekanın günlük yaşamda ve iş yaşamında getirdiği kolaylıklar, her geçen gün daha fazla sektörün vazgeçilmezi haline geldi. Bu durum yapay zekanın geleceğiyle ilgili en büyük endişeyi, insan işgücünün yerini alıp almayacağı sorusunu doğuruyor. Yapay zekanın özellikle iş yaşamında sağladığı otomasyon nedeniyle gelecekte; iş gücünde değişiklikleri, daha fazla robot teknolojisini, otonom araçları ve çok daha fazlasını görmeyi bekleyebiliriz. 

Uzmanlar bununla birlikte yapay zekanın tamamen insan emeğinin yerini almayacağını, insan emeğini tamamlamak ve verimliliğini arttırmak için kullanılacağını da belirtiyorlar. Sonuç olarak yakın gelecekte yapay zekanın yaratacağı olumlu ya da olumsuz etkiler, onun nasıl kullanılacağıyla yakından ilgili olacak.

Şirketler Yapay Zekayı Nasıl Kullanıyor?

Yapay zeka iş endüstrisinin hemen her biriminde yer almaya başladı. Artık pek çok işletme yapay zekanın getirdiği kolaylık ve verimliliğin farkında. Bununla birlikte operasyonları iyileştirmek ve yönetmek için de yapay zekadan faydalanılıyor. Yapılan araştırmalar işletmelerin yapay zekayı kullandığı alanların başında, müşteri hizmetleri, siber güvenlik ve dolandırıcılık yönetimi yer alıyor.

İşletmelerin pazarlama konusunda yapay zekadan yararlandıkları alanlar arasında; dijital asistanlar, içerik üretimi ve müşteri ilişkileri yönetimi bulunuyor. Yapay zekaya işletme içi faaliyetlerde de, muhasebe, tedarik zinciri operasyonu, hedef kitle segmentasyonu gibi alanlarda başvuruluyor.

Yapay Zeka Mühendisliği Nedir?

Bilgi işlem gücünde ve devasa veri kümelerindeki artış, binlerce değişkeni kapsayan, hızlı ve etkili kararlar alabilen yeni yapay zeka uygulamaları, neredeyse sınırsız sayıda modelin ve algoritmanın oluşturulmasına yol açtı. Ancak çoğu zaman bu yetenekler, yalnızca kontrollü ortamlarda çalışabiliyor. Tüm bunların gerçek dünyada çoğaltılması, doğrulanması ve uygulanması ise oldukça karmaşık ve kontrol gerektiriyor. Bu da yapay zeka mühendisliğine olan ihtiyacı açığa çıkarıyor.

Yapay zeka mühendisliği, yapay zekanın yeteneklerinin geliştirilmesine ve konuşlandırılmasına rehberlik edecek bir konuma ihtiyaç duyulmasıyla ortaya çıktı. Yapay zeka mühendisliği, yapay zekayı gerçek yaşama uyarlayacak araçlar, sistemler ve süreçler geliştirmede yol gösterecek yeni bir disiplindir. Bu disiplin uygulayıcıları; kuruluşundan son noktaya kadar sistemler geliştirme, değişen operasyonel ortamlardaki gereksinimleri tahmin etme ve insan ihtiyaçlarının anlaşılır, etik ve dolayısıyla güvenilir yapay zekaya dönüştürülmesini sağlama konusunda donatmayı amaçlıyor.